Η μελαγχολία των Χριστουγέννων εν καιρώ πανδημίας

 

Η εμφάνιση του Covid-19 και των μεταλλάξεών του τα τελευταία δύο χρόνια έχει αναμφισβήτητα προκαλέσει δραστικές αλλαγές στη ζωή μας σε καθολικό επίπεδο και μια αξιοσημείωτη επίδραση στη σωματική  και ψυχική μας υγεία. 

Σε παγκόσμια κλίμακα, οι άνθρωποι έχουν κληθεί να διαφοροποιήσουν τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται, επικοινωνούν, ψυχαγωγούνται, διατηρούν σχέσεις, έρχονται σ επαφή με αγαπημένα άτομα, δίνουν και  λαμβάνουν φροντίδα και αγάπη από αυτά κι οτιδήποτε άλλο  συμβάλλει στο «ευ ζειν» του σημερινού ανθρώπου. Κι ενώ σε κάποιες περιόδους οι αλλαγές αυτές είναι περισσότερο διαχειρίσιμες, σε κάποιες άλλες πυροδοτούνται μεγαλύτερες δυσκολίες καθώς είναι συναισθηματικά πιο φορτισμένες και με βαθύτερες ψυχολογικές ανάγκες. Μία  τέτοια περίοδος είναι  των Χριστουγέννων, όπου το συναίσθημα της μελαγχολίας μπορεί να παρατηρηθεί πιο έντονο. Αλλαγές στη συμπεριφορά όπως πεσμένη διάθεση, αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό, κόπωση, ευερεθιστότητα, ανησυχία, τάση για απομόνωση, αλλαγές στη διατροφική ρουτίνα (αύξηση ή μείωση της κατανάλωσης τροφών) και στον ύπνο (αυπνία ή υπερυπνία), απώλεια ενδιαφέροντος για παλιότερες δραστηριότητες, σωματικές ενοχλήσεις, μπορεί να παρατηρηθούν, μοιάζουν με την κατάθλιψη αλλά διαφοροποιούνται  από αυτή τόσο στην ένταση όσο και στη διάρκεια.  Αυτό το φαινόμενο που, συχνά παρατηρείται την εορταστική αυτή εποχή, γίνεται  σημαντικά πιο έντονο το τελευταίο διάστημα λόγω των υγειονομικών συνθηκών που έχουν επιβληθεί στην καθημερινότητά μας.

Πολλοί άνθρωποι περνούν αυτές τις μέρες μοναχικά, είτε διότι αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας που επιβάλλουν απόσταση από τους δικούς τους ανθρώπους, είτε βρίσκονται μακριά από αυτούς , είτε σε μια δύσκολη οικονομική κατάσταση, κ.ό.κ. Η μελαγχολία εντείνεται ακόμα περισσότερο στην εποχή της πανδημίας που διανύουμε, καθώς κυριαρχεί ο φόβος της μετάδοσης της νόσου, με αποτέλεσμα να κλείνονται ακόμα περισσότερο στον εαυτό τους και να αδυνατούν να ζήσουν το πνεύμα των γιορτών, με τη χαρά, την επαφή με αγαπημένα άτομα, τα γιορτινά τραπέζια ή σε κάθε περίπτωση όπως ο καθένας θα επιθυμούσε ή συνήθιζε να περνάει  αυτή την περίοδο. Η απουσία της  φυσικής επαφής, η επιβεβλημένη απόσταση από τους δικούς μας ανθρώπους  με σκοπό την προστασία της υγείας ταυτόχρονα με την αγωνία για το απροσδιόριστο τέλος της πανδημίας και την αβέβαιη επιστροφή στον παλιότερο τρόπο ζωής, ενισχύει τα αρνητικά συναισθήματα  και  την απομόνωση.

Η μοναξιά όμως, εκτός από διαπροσωπική μπορεί να είναι κι ενδοπροσωπική. Ακόμα κι αν έχουμε ανθρώπους δίπλα μας, μπορεί να νιώθουμε μόνοι.

Στην περίπτωση αυτή, χρειάζεται μια συνειδητή προσπάθεια να ρυθμίσουμε το συναίσθημά μας. Αρχικά είναι σημαντικό να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να βιώσει όλα τα συναισθήματα που γεννιούνται, ακόμα και τα πιο δυσάρεστα. Κατόπιν, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τους λόγους, τις συνθήκες που διαμόρφωσαν αυτά τα συναισθήματα αυτά. Να συνδέσουμε με αυτόν τρόπο, τις σκέψεις που κάνουμε με τα συναισθήματα που νιώθουμε. Να τα μοιραστούμε με ανθρώπους που εμπιστευόμαστε και νιώθουμε ασφαλείς μαζί τους. Είναι σημαντικό για την ψυχική μας υγεία  να ακούμε τις ανάγκες μας και να μη νιώθουμε μόνοι απέναντι στα γεγονότα που μα εμποδίζουν να τις καλύψουμε. Ειδικά στα  πλαίσια της πανδημίας να μην ξεχνάμε την «παγκοσμιοποίηση» του άγχους, της αβεβαιότητας, των προσδοκιών και των στόχων και της αδυναμίας πραγμάτωσής τους και  των πιθανών «απωλειών» σε πρόσωπα, εργασία, χρήματα, σχέσεις. Να αποδώσουμε, αν χρειαστεί,  μέρος της ευθύνης  αυτής  στην υγειονομική κρίση και όχι εξ ολοκλήρου στον εαυτό μας ή στους χειρισμούς μας. 

Για όλους αυτούς τους λόγους χρειάζεται να είμαστε ήπιοι στην αυτοκριτική μας, ρεαλιστές στον απολογισμό της προηγούμενης χρονιάς, ευέλικτοι στο σχεδιασμό της επόμενης και κυρίως  να βρίσκουμε χρόνο να φροντίσουμε τον εαυτό μας. Η αυτοφροντίδα με κάθε της μορφή, μας βοηθάει να είμαστε σε επαφή με τον εαυτό μας και να αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις με μεγαλύτερη διαύγεια. Η σωματική μας υγεία είναι επίσης σημαντική, εξίσου με την ψυχική. Χρειάζεται να φροντίσουμε τον ύπνο μας, τη διατροφή, τη σωματική μας άσκηση, την ξεκούραση όσο και τον τρόπο με τον οποίο «μιλάμε» στον εαυτό μας, να  αναγνωρίσουμε τις συναισθηματικές μας ανάγκες και να προσπαθούμε να τις καλύψουμε.

Τέλος, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι εκτός από τις αρνητικές καταστάσεις  που μπορεί να αντιμετωπίζουμε μέσα στην καθημερινότητα, ιδιαίτερα στην παρούσα συνθήκη, χρειάζεται να αναγνωρίζουμε και τις ευχάριστες, να δίνουμε χώρο και χρόνο να τις ζούμε και να τις εκτιμάμε. Να εστιάζουμε στις επιτυχίες μας, ανεξάρτητα αν είναι μικρές ή μεγάλες, σε στιγμές που νιώσαμε καλά, σε δυσάρεστες ανατροπές που αντέξαμε, σε προβλήματα που διαχειριστήκαμε, σε λύσεις που δώσαμε, σε προσπάθειες που κάναμε, άλλες μέρες λιγότερο κι άλλες περισσότερο, προκειμένου να φτάσουμε στον προορισμό μας ,ιδιαίτερα αν αυτός αρχικά μας φαινόταν δύσκολος και μακρινός.  Θα βοηθούσε στο τέλος της ημέρας, σαν μια προσωπική άσκηση, να προσπαθούμε να εντοπίζουμε και να ονοματίζουμε τρία καλά πράγματα που έγιναν μέσα στην ημέρα μας, ακόμα και τα πιο μικρά.

Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται το θετικό συναίσθημα και η ευγνωμοσύνη προς εμάς τους ίδιους, αντισταθμίζοντας  την πιθανή μελαγχολία των γιορτών. Εξάλλου, η περίοδος αυτή μπορεί να αποτελέσει την αφορμή να πάρουμε χρόνο και να συνδεθούμε με τον εαυτό μας να τον γνωρίσουμε καλύτερα, να τον εξελίξουμε, ώστε όταν περάσει  όλη αυτή η δοκιμασία, να έχουμε τη χαρά, τη διάθεση και τις δυνατότητες,  να διαμορφώσουμε εκ νέου τον τρόπο που θέλουμε να ζούμε.. 

 

Σύνταξη : Σοφία Αλεξίου, Ψυχολόγος | Γλυκερία Αποστολοπούλου, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας MSc, 

                Κέντρο Ημέρας «Ανέλιξη», Υπηρεσία Συμβουλευτικής Υποστήριξης

Επιμέλεια: Βουλγαράκη Μαρία, Ψυχολόγος-Επ.Υπεύθυνη Οικοτροφείου «Αίολος»